Alle rechten voorbehouden. De gehele of gedeeltelijke reproductie is verboden zonder de toestemming van Marinus C. Gisolf en zonder bronvermelding

De Ervaring

     De opname en verwerking van BelCal levert een ervaring op. Het verwerken van BelCal is niet een proces, dat zich in een kwestie van secondes afspeelt. Het verwerken van indrukken, het sorteren in het geheugen van dingen, die men gezien heeft, het onderbrengen van observaties in het geheugen onder een zeker referentiekader is een proces dat enige tijd vergt. Sterker nog: deze verwerking kan soms weken duren. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat de mens tegelijkertijd via het oog, de neus en het oor bijvoorbeeld opneemt en het brein tijd nodig heeft de verschillende elementen aan elkaar te binden tot een volledige ervaring; daarnaast noemden we reeds het feit dat onze twee hersen helften anders werken.

     Wat een ervaring precies inhoudt binnen het bestek van het toerisme is een zaak van de psychologie. In het algemeen kunnen we stellen dat de vakantie ervaring allereerst de beleving betreft, waar dan waardes aan toegekend worden en samen met beelden, geuren en andere opnames via de zintuigen (de belevingscaloriën – BelCal) een kern in het geheugen vormen die bruikbaar is voor de vergelijking met andere ervaringen.

     In het toerisme zijn er drie functies van de ervaring:

1.Het samenvatten van de beleving in de vorm van beelden en emoties;

2.Het vastleggen van de basis van de ervaring voor de vergelijking met de verwachtingen en voor nieuwe reisvooruitzichten;

3.Het vergelijken met de thuis-werkelijkheid die met nieuwe ogen bezien wordt vanwege de recent opgedane ervaringen. Het kan zo zijn, dat het resultaat van de vergelijking voor onze thuis omgeving negatief of positief uitpakt.

     Gebaseerd op boven omschreven manieren, waarop BelCal het lichaam en de geest binnentreden, kan men ook een serie ervaringen opstellen:

• sociale ervaringen
• spirituele ervaringen
• lichamelijke ervaringen
• esthetische ervaringen
• emotionele ervaringen
• visuele ervaringen
• gastronomische ervaringen
• auditieve ervaringen
• culturele ervaringen

     In welk opzicht zijn de ervaringen (opname en verwerking van BelCal) anders in het toerisme dan bij andere uitingen van het leven?

     Hierbij gelden de twee voorwaarden waarom het toerisme als zodanig betiteld wordt: de toerist moet om toeristisch te kunnen consumeren eerst naar een plek reizen die anders is dan zijn thuis omgeving en daarnaast dient het product dat geconsumeerd wordt gebaseerd te zijn op de vrijwillige keuze van de persoon om een ervaring te ondergaan. Deze vrijwillige keuze kan betrekking hebben op ontspanning, natuurvorsing, leerproces, biologische interesse, anthropologische interesse of de vele andere vormen die er bestaan (zelfs sport evenementen of wijnkennis inbegrepen).

     Er zijn vele soorten ervaringen en vele vormen hoe ze tot stand gekomen zijn. Er zijn bijvoorbeeld de gastronomische ervaringen. Hoe simpel de dagelijkse behoefte om te eten ook moge lijken, in het toerisme is dit gecompliceerder dan men denkt, daar de toerist iets anders wil eten, dan wat hij thuis elke dag heeft. Men wil iets typisch van de zone, maar het moet ook weer niet tè gek worden – iets bekends moet de maaltijd blijven behouden. Er zit dus een duidelijk cultureel element in een gastronomische ervaring.

     Niet alleen de smaak papillen moeten geprikkeld worden, dit geldt natuurlijk ook voor het gehoor: het gerommel van een vulkaan, de kakafonie van een oerwoud, de melodieën van vogels of de muziek van een concert zijn allen BelCal bronnen, die tot mogelijke indrukwekkende, angstaanjagende of mooie ervaringen kunnen leiden.

 

 

     Op een geheel ander vlak liggen de socioculturele ervaringen. Daar vallen enerzijds de contacten met een plaatselijke bevolking onder – hetzij van een ander land of van een andere regio – en anderzijds de observatie van culturele uitingen van die bevolking. Dit laatste moeten we in een breed licht bezien: het gaat om een plaatselijke architectuur, de kleuren van huizen en gebouwen, de manier waarop een dorp of stad aangelegd is; het gaat om winkels en wat er verkocht wordt en ook hoe mensen zich kleden. Het gaat om religieuze uitingen in kerken, tempels of andere gebouwen, maar ook op straat; het gaat om cultureel erfgoed wat zichtbaar gemaakt kan zijn in musea, maar ook bij mensen thuis, op straat of in boekwerken, foto’s of film materiaal bijvoorbeeld. Al deze uitingen van de mens op een bepaalde plaats kunnen observatie materiaal opleveren voor een toerist en deze kan BelCal hieruit opnemen. Het simpele zien hoe andere mensen leven en geleefd hebben kan een enorme reeks ervaringen voor een toerist opleveren – indien deze toerist daar open voor staat. Hier geldt dat het om een reeks waarnemingen gaat – de opname van BelCal door verschillende zintuigen over een zekere periode – die daarna aan elkaar gesmeed moeten worden om er één ervaring van te maken. Het kan om simpele dingen gaan zoals het beeld van een vrouw die met een wateremmer op het hoofd zacht wiegend voortschrijdt, of om complexe zaken, zoals de mystiek van een Boedhistische ceremonie. Het opnemen van een zekere sfeer op de plaats, waar men verkeert, gebeurt door een combinatie van prikkels, die alle zintuigen ontvangen. Om uit al die impulsen een compleet plaatje op te bouwen van wat wij een ‘sfeertje’ van een plaats noemen duurt enige tijd en daarvoor zijn ook over langere tijd een aantal observeringen nodig.

     Op het gebied van spirituele ervaringen heeft een toerist er meer dan hij denkt: alleen al de ontmoeting met de natuur en de grootheids ervan, geeft ons vaak het gevoel hoe klein de mens eigenlijk is. In het algemeen is de confrontatie met iets anders soms een goede beweegreden voor een toerist zich zelf aan het denken te zetten.

     Zeker op cultureel gebied zijn er natuurlijk de visuele ervaringen (beeldhouwerken, schilderstukken) of bijvoorbeeld de vergezichten. Het visuele aspect is bij veel mensen dominerend wat alle soorten ervaringen betreft die we kunnen hebben, met uitzondering van de sociale ervaringen.

     Deze laatste vormen voor veel toeristen nog steeds de hoofdmoot van vakantie ervaringen. Men dient zich echter wel goed te beseffen, dat het in vele gevallen om contacten met medereizigers of groepsgenoten gaat. Er worden dus zeker sociale BelCal opgenomen en in vele gevallen tot een sociale ervaring omgesmeed, maar in hoeverre hebben we het dan nog over toerisme? Indien de bestemming of een toeristische attractie alleen als decor dient voor de sociale contacten van een groep toeristen onderling, dan kunnen we hier inderdaad een vraagteken bij plaatsen. Toch is het element om reizen aan te bieden, die juist hierop mikken, met de jaren sterker geworden op de toeristische markt. Het gaat er dan om, dat de toeristen ergens naartoe reizen om elkaar beter te leren kennen en niet zozeer om ervaringen te hebben die geheel buiten de thuis wereld vallen.

     Het aantal opgenomen BelCal valt moeilijk te meten. Waar we wel naar kunnen kijken is hoeverre de hoeveelheid opgenomen BelCal een ervaring beinvloed. We kunnen niet spreken van ‘grote’ en ‘kleine’ ervaringen, misschien wel van diepe en oppervlakkige. Deze laatste termen hebben betrekking op de gevoelswaarde of de emotie die men overhoudt na de opname en verwerking van BelCal. Een diepe of onvergetelijke indruk is een ervaring die andere wegdrukt en overheersend wordt: “Toen ik bij de Iguazu aankwam, zal ik nooit vergeten hoe imposant die watervallen naar beneden donderden…” Voor die grootse indrukken denkt men vaak allereerst aan heel indrukwekkende dingen, die een onvergetelijk schouwspel vormen en voor altijd in het geheugen gegrift blijven. De toeristen uit de Verenigde Staten hebben een neiging om op zo’n moment “Wow!” te roepen. We spreken dan ook wel eens van het ‘wow-moment’. We kunnen hier echter niet noodzakelijkerwijs spreken van een diepe emotionele ervaring.

     Dit brengt ons tot het punt dat een zekere hoeveelheid BelCal om persoonlijke redenen van de toerist tot veel dominerendere ervaringen kan leiden dan bij opname van andere BelCal. Men gebruikt ook wel eens het woord klankbord: sommige indrukken of opnames van BelCal vinden meer weerklank bij een persoon dan bij een ander, wat weer betrekking heeft op de referentiekaders en opgeslagen materiaal in het geheugen van de desbetreffende toerist.

     Doorgaans gaan wij ervan uit dat de ervaringen die een toerist tenslotte opdoet van positieve aard zijn of zelfs ‘puur genieten’. Het genieten is een combinatie van BelCal opname en op hetzelfde moment besluiten dat het waargenomene tot een positieve ervaring moet leiden, daar het mooi, prachtig, leuk of wat dan ook geacht wordt te zijn – we denken dan weer aan de rechter helft van de hersenen. Echter kunnen ervaringen uiteraard ook van een ander karakter zijn en men kan wat genoemd wordt ook ‘slechte ervaringen’ hebben, waar we dan begrippen als woede of verontwaardiging mee verbinden, maar ook gevoelens van angst bijvoorbeeld. Een slechte ervaring op een zeker moment – een val of, erger nog, een overval – kan langdurige afkeer teweeg brengen tegen zekere zaken of omstandigheden. Afgezien daarvan, zij er ook zekere angsten die ons belemmeren BelCal op te nemen of indien die wel opgenomen worden tot slechte ervaringen kunnen leiden: hoogtevrees, watervrees of claustrofobie zijn hier voorbeelden van.

     Een heel andere uiting is die van verveling, wat aangeeft dat de persoon in kwestie misschien wel BelCal wil opnemen, maar dat er geen potentiële ervaring voorhanden is. In dit soort omstandigheden kan een toerist bij gebrek aan potentiele BelCal die zelf op gaan zoeken, wat vaak geschied in de vorm van het zoeken van sociale contacten om op die manier toch nog aan een ervaring te komen. Het zoeken van sociale BelCal moet echter weer niet verward worden met het patroon dat iemand contact zoekt op grond van een zekere angst in een nieuwe omgeving.

     Mocht na inname van de BelCal de toerist een andere (of geen) ervaring hebben, dan is er een goede kans dat de toerist teleurgesteld is, of zelfs klaagt. De teleurstelling wordt veroorzaakt, wanneer de verwachting niet overeenkomt met het beleefde. Het gaat dus om een tekort aan opgenomen BelCal.

     De waarde van een ervaring van toeristen wordt nog wel eens gemeten naar de financiële kosten die het met zich meebrengt. Er bestaan mensen die zich de mogelijk opname van BelCal laten vergallen door de gedachte aan hoeveel geld het gekost heeft. We hebben hier dan eerder met een maatschappelijk probleem te maken dan met een element dat direct op de opname van BelCal betrekking heeft. Als een zeker toeristisch product duur is, dan zijn de verwachtingen van de toerist toch wel hoog gespannen: voor zoveel geld moet er toch vreselijk veel te beleven zijn! Als wij denken aan een excursie naar de Galapagos eilanden en de zeer pittige prijzen ervan, dan zal de toerist toch zeker proberen “er zoveel mogelijk uit te halen”.

     Hoeveel ervaringen wil een toerist eigenlijk hebben? Loopt een toerist echt de hele dag rond te loeren waar ergens nog iets beleefd kan worden? Doorgaans niet. En soms bijna het tegendeel: toeristen die het bos in trekken om de beroemde Quetzal vogel te zien en daar zo opgebrand zijn, dat ze verder niets zien en dus ook geen BelCal opnemen. Aan het einde van de wandeling komt dan ook de vitale vraag: “Heb je ‘m gezien of heb je ‘m niet gezien?” Degenen die helaas het vogeltje niet hebben kunnen waarnemen zijn dan diep bedroefd en hebben een verloren reisdag, ondanks het feit dat ze door een van de mooiste nevelwouden ter wereld gelopen hebben.

     Op welke manier verandert de toerist door de inname van BelCal? De toerist wordt gedurende zijn reis een aantal ervaringen rijker en een paar centen armer, zoals bij vele economische transacties. De consumptie van een toeristisch product verrijkt de geest en het lichaam. Daarnaast heeft de toerist – naar wij aannemen – ook momenten van ontspanning. Gedurende zijn vakantie heeft de toerist momenten nodig om alle indrukken te verwerken – maar dat niet alleen. Een belangrijk onderdeel van het concept vakantie is, dat de toerist uit zijn thuisomgeving treedt en fysiek ergens anders is. Dit geeft de toerist de kans om alles te herkauwen wat in zijn gewone dagelijkse leven zich afgespeeld heeft. Een vakantie kan de gelegenheid scheppen, dat een toerist afstand begint te nemen van zijn dagelijkse beslommeringen in zijn thuis wereld. Vakanties met veel fysieke en sportieve elementen kunnen een goede tegenhanger zijn tegen het saaie kantoor leven thuis. Het opnemen van BelCal mag dan de hoofdmoot vormen van de vakantie, het element van “er even helemaal uit zijn” kan verfrissend werken op het dagelijkse leven van de thuis wereld en vormt een niet te onderschatten onderdeel van een vakantie en een verandering teweeg brengen, die de toerist aan het einde ervan ondergaan heeft, wat op zich ook een ervaring is. Afgezien hiervan geldt voor vele toeristen het oud-Hollands gezegde ‘oost west, thuis best’, oftewel vele toeristen zijn blij als ze weer thuis zijn en vinden het eigen stekje tenslotte het mooiste plekje – ook dat is een ervaring.

     Dan is de opname van indrukken één zaak, maar de reproductie ervan een andere (m.a.w. gaat het dan om het zich herinneren en daar uiting aan kunnen geven). Moge het opnemen en verwerken van BelCal al een ingewikkelde zaak zijn, dan is het uiting geven van die ervaringen minstens zo ingewikkeld en vaak vertroebeld door het feit aan wie het verhaal van de vakantie verteld wordt. Daardoor kan het voorkomen, dat twee mensen uiterlijk ongeveer dezelfde belevenis ondergaan, maar dat ieder verschillende types BelCal opneemt, of misschien zelfs dezelfde BelCal maar op een andere manier verwerkt (dus een andere ervaring heeft). Twee mensen beleven hetzelfde “avontuur”, maar daarna bij moeder thuis vertellen ze er een heel ander verhaal over en dat geldt dan niet alleen voor het verhaal wat thuis verteld wordt, maar ook, dat men aan collega’s of kennissen weer een andere versie geeft (vaak onder het hoofdje “sterke verhalen”).

     Een ander voorbeeld is dat van de timide introverte toerist, die na een spannende avonturen vakantie alleen zegt dat het “wel leuk” geweest is. Deze toerist zou best veel BelCal opgenomen en misschien ook verwerkt kunnen hebben, maar hij beschikt niet over de vaardigheden om daar op adequate manier uiting aan te geven; dit laaste kan weer afhankelijk zijn van het feit aan wie hij zijn commentaar levert.

     Met andere woorden, bij het praten over een ervaring die men gehad heeft is er het punt, hoe vaardig de toerist is met de taal om uiting te kunnen geven aan die ervaring; daarnaast is er het interessante punt van de invloed hierop door te kijken aan wie de ervaring verteld wordt. En tenslotte is er ook de tijdsfactor. Een ervaring die nog vers in het geheugen ligt kan voor de toerist van veel belang lijken, maar er is een neiging dat met de tijd een aantal ervaringen wegzinken, samensmelten met andere, of vanuit een andere hoek bekeken worden. Het gaat er hier om dat opgedane ervaringen niet stabiel zijn, en wanneer een toerist over een ervaring praat, moet men er rekening mee houden, dat op een ander tijdstip tegenover andere mensen hij er iets heel anders over kan vertellen. Het duidelijkste is dit te zien met de oppervlakkige ervaringen, zoals het reizen per vliegtuig, waar men bijvoorbeeld een eindeloze reeks gezichten voorbij ziet flitsen, maar er weinig als ervaring hangen blijft.

» Deze website is niet commercieel en genereert geen inkomsten; daarom wordt het op prijs gesteld, wanneer diegenen die de inhoud ervan actief gebruiken een vrijwillige donatie maken – klein en symbolisch als die ook mag zijn – door op de DONATE toets te drukken (Paypal systeem) onderaan deze pagina «

Alle rechten voorbehouden. De gehele of gedeeltelijke reproductie is verboden zonder de toestemming van Marinus C. Gisolf en zonder bronvermelding

…